De Europese otter, terug van (bijna) weggeweest

Nieuwe kansen voor herstel van deze iconische soort

De Europese otter (Lutra lutra) is bezig aan een opmerkelijke comeback in Vlaanderen. Na een decennialange afwezigheid – vooral te wijten aan jacht, watervervuiling en verlies aan leefgebied – zijn er opnieuw tekenen van vestiging en voortplanting, met name in de Scheldevallei en de Maasvallei. Een recent Soortenbeschermingsprogramma (SBP), opgesteld in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos, zet de lijnen uit voor een duurzaam herstel van deze toppredator in onze waternatuur.

De otter als vlaggenschipsoort

De otter is meer dan een zeldzaam roofdier. Hij staat symbool voor gezonde, waterrijke ecosystemen. Zijn aanwezigheid wijst op voldoende visstand, propere waterlopen en rustige oeverzones – aspecten waar vele andere soorten, maar ook natuurliefhebbers en jagers, baat bij hebben. Dankzij zijn charismatische imago en ecologische waarde schuift het SBP de otter naar voren als ‘vlaggenschipsoort’. Dat betekent dat maatregelen voor zijn herstel ook ten goede komen aan een brede waaier van planten- en diersoorten.

De jager, ‘ogen en oren’ van het buitengebied

Het SBP onderstreept de rol van terreinbeheerders en lokale actoren. Hierin speelt ook de jager een waardevolle rol. Jagers zijn dagelijks in het veld actief, kennen hun gebied door en door, en zijn vaak de eersten die veranderingen opmerken in fauna en flora. Het melden van sporen, verkeersslachtoffers of directe waarnemingen van otters aan de bevoegde instanties – zoals het INBO of het Agentschap voor Natuur en Bos – is van groot belang. Zo dragen jagers actief bij aan de monitoring en bescherming van deze soort.

Grote uitdagingen, brede samenwerking

Ondanks hoopvolle waarnemingen blijven de uitdagingen groot. Otters hebben uitgestrekte territoria nodig – tot 40 km oeverlengte per individu – met voldoende dekking en visrijk water. Fragmentatie van het leefgebied, verkeersslachtoffers, verontreiniging en gebrek aan schuilplaatsen zijn nog altijd belangrijke knelpunten. Het SBP mikt daarom op gerichte ontsnipperingsmaatregelen, herstel van waterkwaliteit en uitbreiding van geschikte leefgebieden. Er is bijzondere aandacht voor de Scheldevallei, de Antitankgracht en de Maasregio als kernzones.

Een mooi voorbeeld van samenwerking op het terrein is het Otterland-project in Rivierenland. Onder leiding van het Regionaal Landschap Schelde-Durme, werken WWF en diverse lokale partners hier actief aan het verbeteren van leefgebieden, het informeren van het brede publiek en het in kaart brengen van kansen en knelpunten voor de otter.

Samen voor natte natuur

Het SBP voor de otter is een investering in de toekomst van onze natte natuur. Projecten als Otterland, de ecologische ontsnippering langs de Antitankgracht en het grensoverschrijdend herstel van de Maasvallei, illustreren hoe samenwerking loont. En voor wie geluk heeft: wie weet kruist ooit een glimp van dit mysterieuze nachtdier uw pad – een bewijs dat ons landschap opnieuw leefbaar wordt voor wie er thuishoort.

Michael De Bock